Cân chỉnh mũi tên phù hợp với lực cung
( áp dụng với kiểu kéo dây bằng 3 ngón tay, giả thiết là cung tay phải )
Biên tập bởi Cung Thủ( áp dụng với kiểu kéo dây bằng 3 ngón tay, giả thiết là cung tay phải )
Có lẽ một số bạn, nhất là các bạn mới thường dành nhiều thời gian review, tìm kiếm cây cung nào tốt mà chưa coi trọng lắm việc đầu tư vào mũi tên. Cung thì phải đi liền với tên thì rõ ràng là hiển nhiên rồi. Một cây cung tốt, đắt tiền mà dùng một bộ tên đắt tiền nhưng không hợp với lực cung thì kết quả sẽ không tốt. Một cây cung đắt tiền mà dùng với bộ tên chất lượng thấp thì là uổng phí cây cung và kết quả có khi không bằng cây cung giá tầm trung đi với bộ tên chất lượng khá.
Mình khuyên các bạn khi sắm dụng cụ thì nên dành ngân quỹ tương xứng để đầu tư vào mũi tên. Nhưng quan trọng nhất là bất kể cung đắt tiền hay newbie thì mũi tên phải phù hợp với lực cung thì kết quả sẽ tốt nhất.
Mình chia sẻ với các bạn các cách để cân chỉnh mũi tên theo từng bước từ đơn giản cho đến chuyên sâu. Các bạn lưu ý là chỉ quan tâm tới các thông số kỹ thuật của mũi tên và không liên quan gì tới hãng sản xuất cũng như giá cả.
Nếu bạn mua mũi tên về và bắn thấy tên đi thẳng hướng và vuông góc với mặt bia thì như vậy là tốt rồi. Nhưng nếu tên đi xiên, lệch đuôi sang trái hoặc sang phải nhiều quá thì có nghĩa là mũi tên quá mềm hoặc quá cứng với lực cung hiện tại và bạn cần cân chỉnh lại để bắn chính xác hơn.
Bước 1. Trường hợp bạn muốn làm bộ mũi tên mới. Bạn không biết dùng spine nào thì có thể tham khảo bảng tra độ cứng arrow shaft ( thân mũi tên) với lực cung. Một số nhà sản xuất uy tín có bảng tra cứu riêng cho sản phẩm của họ ví dụ như EASTON
https://eastonarchery.com/wp-content/uploads/2018/10/2018-Easton-TargetShaft-Selector.pdf
Ví dụ mình bắn recurve, kéo dây bằng tay kiểu finger release, lực cung 30#, draw length của mình là 28’’ và mình sẽ cắt mũi tên đúng bằng 28’’. Mình định dùng arrow shaft Easton carbon one. Vậy mình chọn spine nào?
Căn cứ theo bảng trên, tham chiếu cho recurve ở phía bên phải, lực cung mình 30# thuộc nhóm 27-32 lbs, gióng sang ngang tương ứng với draw length 28’’ thì chỉ ra nhóm T3. Tra tiếp nhóm T3 là những spine nào thì mình thấy có Carbon one 730. Đó là spine mà hãng khuyên dùng. Nhưng đó mới chỉ là một nửa vấn đề thôi nhé các bạn. Để hoàn thiện mũi tên bạn cần thêm đầu,nock, vane/feather nữa. Và khi đó bạn mới cân chỉnh “độ cứng động lực” mũi tên hoàn thiện. ( bước này chúng ta đọc ở sau )
Nếu arrow shaft của bạn không tìm được bảng tham chiếu của chính hãng thì bạn có thể dùng một bảng khác dùng chung ví dụ như bảng này.
Bảng này cho hướng dẫn ta nhiều hơn vì có đề cập đến trọng lượng đầu tên nữa. Với yêu cầu như ban đầu: cung recurve, kéo dây bằng tay kiểu finger release, lực cung 30#, draw length của mình là 28’’. Giả sử mình đang có trong tay đầu tên 100 grain, vậy mình cần dùng arrow shaft spine bao nhiêu?
Giả sử mình chọn dùng tên carbon nhé, tham chiếu cột bên trái dành cho recurve thì thấy lực 30# và đầu tên 100 grains thuộc nhóm gần nhất là 32-36, gióng sang ngang ứng với arrow length 28’’ thì ra spine 600. Mà lực cung thực sự của mình là 30, yếu hơn nhóm 32-36 một chút. Vậy mình có thể thử dùng spine 600 hoặc mềm hơn một chút như 630 chẳng hạn. Như vậy có thể coi là bạn đã ráp được mũi tên của mình gần như hoàn thiện, có chiều dài chính xác như sải tay bạn, đã có đầu mũi tên. Còn nock và vane bạn thêm vào nữa thôi. Tuy nhiên hai yếu tố này ảnh hưởng không nhiều đến spine của mũi tên như đầu tên.
Bước 2. Bạn ráp mũi tên như trên và bắn thử. Nếu thấy mũi tên bắn thẳng vào mặt bia, không bị xiên bên trái, không bị xiên bên phải thì như vậy bạn có thể hài lòng và dừng ở đây. Thông số mũi tên của bạn hiện nay là: dài 28’’, đầu tên 100 grains, shaft spine 600.
Bước 3. Nếu mũi tên bạn vừa ráp hoặc mũi tên có sẵn bạn mua về bắn không thẳng mà bị xiên vào mặt bia có nghĩa là nó không hợp với lực cung và bạn phải cân chỉnh lại.
*Lưu ý: độ cứng ghi trên thân mũi tên là “ độ cứng tĩnh”. Nó đo lường khả năng uốn cong của mũi tên khi treo một quả nặng vào giữa mũi tên dài 28’’.
Độ cứng thực sự của mũi tên khi tên bắn ra khỏi dây cung gọi là “ độ cứng động lực”. Nó còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác.
Nếu đuôi mũi tên nghiêng sang bên phải nghĩa là mũi tên cứng quá. Bạn cần làm nó trở nên mềm hơn bằng một hoặc nhiều cách sau:
Dùng mũi tên dài hơn
Dùng đầu mũi tên nặng hơn
Tăng lực cung
Dùng vane/feather nhẹ hơn
Tăng brace height bằng cách dùng dây cung ngắn hơn
Dùng dây cung nhỏ hơn
Bạn điều chỉnh từng chút một cho đến khi mũi tên cắm thẳng vào mặt bia, không bị xiên trái/phải nữa là được. Chúng ta chỉ quan tâm đến sự xiên lệch sang bên trái/phải thôi, chưa cần quan tâm đến việc mũi tên bắn dốc lên hay dốc xuống.
Nếu đuôi mũi tên nghiêng sang bên trái có nghĩa là mũi tên mềm quá. Bạn cần làm mũi tên cứng hơn bằng cách làm ngược lại.
Trên đây là một cách đơn giản nhất giúp các bạn mới nắn thẳng lại đường bay, nó không quá cầu kỳ và kết quả ở mức độ chấp nhận được .
*Bạn cũng nên lưu ý rằng để bắn mượt mà êm tay và quỹ đạo đường tên tối ưu, ngoài độ cứng động lực phù hợp, chúng ta cần quan tâm đến trọng lượng mũi tên.
Trọng lượng mũi tên phù hợp với lực cung là có độ nặng tối thiểu là 8 grains cho mỗi pound- lực cung. Ví dụ lực cung là 40 # thì mũi tên phải nặng 8x40 = 320 grains. Một grain = 0.065 g, 320 grains = 20.0 g. Mũi tên nhẹ quá thì khi bắn sẽ gây hại cho cánh cung, hậu quả tương tự như bắn mà không có mũi tên. Lực cung truyền vào mũi tên ít quá, phần lực còn lại dội vào cánh cung gây hại cho cánh cung. Nhưng nếu mũi tên nặng quá thì lại không tối ưu hóa phát bắn, mũi tên bay chậm hơn, ngắn hơn. Chọn độ nặng như thế nào thì chỉ có hướng dẫn chung chứ không có một quy tắc nào hoàn hảo cả, nó tùy thuộc sở thích, cảm giác vào mỗi người.
*FOC là gì ?
FOC là viết tắt của F.O.C. là viết tắt của "front-of-center". FOC mô tả phần trăm tổng trọng lượng của mũi tên nằm ở nửa trước của mũi tên.
Các bạn mới tập không cần quá bận tâm đến FOC vì vấn đề này chúng ta khó có thể kiểm chứng và chúng ta nên tập trung tập cho tốt những yếu tố căn bản khác. Đó là kỹ thuật nâng cao chúng ta sẽ tìm hiểu sau này.
FOC là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hình dạng quỹ đạo của mũi tên và khả năng xuyên thấu của mũi tên. Trong khi F.O.C ít liên quan hơn trong một số tình huống bắn tầm ngắn, nhưng nó có thể rất quan trọng ở những tình huống khác (bắn tầm xa, khi cung có lực thấp và khắc phục các vấn đề về quỹ đạo là cần thiết ). Các chuyên gia cho rằng F.O.C cao sẽ bay với độ ổn định tốt, nhưng sẽ bay theo quỹ đạo rơi nhanh hơn và nặng mũi. Một mũi tên với F.O.C thấp sẽ giữ quỹ đạo của nó tốt hơn, nhưng có thể bay thất thường. Easton khuyến nghị một mũi tên với 10-15% F.O.C với lối bắn hunting để độ chính xác tối ưu- đặc biệt là ở khoảng cách xa.
Bước 3b. Nếu bạn muốn cân chỉnh mũi tên chính xác hơn nữa thì bạn làm bài bắn thử với mũi tên trần- là mũi tên không dán vane/feather với qui trình hoàn toàn tương tự bước 3.
Bước 4. Đây là bài cân chỉnh nâng cao. Khi các bạn đi sâu vào bắn cung hơn hoặc thi đấu ở những cự ly xa thì cân chỉnh mũi tên là rất quan trọng, giúp bạn bắn gom tên hơn ( dĩ nhiên là với điều kiện bạn đã có kỹ thuật bắn ổn định thì cải tiến dụng cụ mới có tác dụng ).
Bình thường chúng ta bắn mũi tên với vane/feather để giúp mũi tên giữ đúng hướng khi rời khỏi dây cung. FITA ( tiền thân của World Archery ngày nay ) đưa ra bài kiểm tra bắn mũi tên trần- không dán vane/feather để xem sự sai lệch của mũi tên cần phải bù lại bằng việc dán vane/feather . Sự sai lệch đó làm tăng sức cản không khí, bắn không gom tên. Từ đó chúng ta cân chỉnh để mũi tên trần có thể bay đúng hướng ngay cả khi không cần vane. Với mũi tên trần như vậy và dán vane nữa thì chúng ta sẽ có “mũi tên hoàn hảo”.
Cách thực hiện như sau: chuẩn bị 5 mũi tên cùng spine, cùng model, trong đó 2 mũi tên không dán vane và 3 mũi tên bình thường. Cự ly bắn thử nghiệm là tầm 15-18m. Điều kiện để làm bài kiểm tra này được chính xác là bạn phải có khả năng bắn ổn định và gom tên. Có nghĩa là với cùng một điểm ngắm hoặc giả là một mục tiêu ( bạn có thể dùng thước ngắm hoặc không), các mũi tên trần của bạn phải chụm cùng một chỗ và các mũi tên có vane phải chụm lại một chỗ.
Bạn bắn 2 mũi tên trần và 3 mũi tên có vane và xem vị trí 2 nhóm tên này với nhau như thế nào.
Với phương thẳng đứng. Nếu mũi tên trần nằm cao hơn mũi tên có vane thì bạn điều chỉnh nock point dịch lên một chút và ngược lại nếu mũi tên trần nằm dưới mũi tên bình thường thì chỉnh nock point dịch xuống dưới.
*Vị trí nock point ban đầu được khuyến cáo là đáy của mũi tên cao hơn khoảng 5,6 mm so với đường vuông góc với dây cung.
Với phương ngang. Nếu mũi tên trần nằm phía bên trái của mũi tên có vane, nghĩa là mũi tên cứng quá. Bạn cần làm nó trở nên mềm hơn bằng một hoặc nhiều cách sau:
Dùng mũi tên dài hơn
Dùng đầu mũi tên nặng hơn
Tăng lực cung
Dùng vane/feather nhẹ hơn
Tăng brace height bằng cách dùng dây cung ngắn hơn
Dùng dây cung nhỏ hơn
Ở cự ly 15-18 m. Bạn chỉnh cho đến khi khoảng cách giữa hai nhóm nhỏ hơn 7-10 cm là chấp nhận được. Dĩ nhiên là hai nhóm càng gần nhau càng tốt.
Nếu mũi tên trần nằm phía bên phải của mũi tên có vane, nghĩa là mũi tên mềm quá. Bạn cần làm nó trở nên cứng hơn bằng cách làm ngược lại.
*Đối với cung tay trái thì làm ngược chiều với cung tay phải, nghĩa là nếu mũi tên trần nằm bên phải mũi tên có vane nghĩa là nó cứng quá.
Bước tiếp theo là tinh chỉnh ở cự ly xa. Ở bài test này FITA khuyến nghị dùng thước ngắm để việc căn chỉnh được chính xác.
Đầu tiên bạn dán một tấm card nhỏ làm mục tiêu và để ở dưới mép trên của khung bia 20cm. Bắt đầu ở cự ly 20m, bạn đặt thước ngắm và bắn 3 mũi tên rồi đánh dấu điểm giữa của 3 mũi tên trên mặt bia. Sau đó bạn lần lượt lùi ra dần 25,30,35,40,45,50 m và bắn 3 mũi tên với thước ngắm không đổi vào tấm card lúc đầu và đánh dấu trên mặt bia. Bây giờ kết nối các điểm lại với nhau.
Lý tưởng nhất là điểm nối các cự ly bắn thẳng hàng như ở vị trí B
Vị trí A, đối với cung tay phải, bạn chỉnh plunger dịch sang phải hoặc dùng đầu mũi tên nặng hơn. Nếu không thể đạt được về vị trí B thì bạn cần thay arrow shaft mềm hơn.
Vị trí C, đối với cung tay phải, bạn chỉnh plunger dịch sang trái hoặc dùng đầu mũi tên nhẹ hơn. Nếu không thể đạt được về vị trí B thì bạn cần thay arrow shaft cứng hơn.
Bây giờ thì ngon rồi, nhấc cung lên và ra sân thôi các bạn !
Last edited: